Różnice pokoleniowe na rynku pracy

Współczesny rynek pracy to ewoluujący ekosystem, na który wpływa wiele czynników. Jednym z nich jest zróżnicowanie pracowników: rasowe, płciowe, etniczne, a także pokoleniowe. Każda generacja – od powojennego wyżu demograficznego do osób urodzonych na przełomie XX i XXI wieku – wnosi do miejsca pracy swój unikalny zestaw wartości, umiejętności i oczekiwań. Zrozumienie i wykorzystanie siły różnorodności pokoleniowej pracowników jest kluczowe dla firm i organizacji chcących się rozwijać w coraz bardziej konkurencyjnym świecie.

Spis treści:

  1. Nazwy pokoleń
  2. Pokolenia w czasie
  3. Skąd się biorą różnice między pokoleniami?
  4. Charakterystyka pokoleń
  5. Razem na rynku pracy – czy to możliwe?
  6. Jak wykorzystać różnorodność pokoleniową?
  7. Zakończenie
Na pierwszym planie dwie kobiety - jedna starsza, druga młodsza patrzą wspólnie na monitor. W tle trzecia uśmiechnięta współpracownica.

Nazwy pokoleń

Pokolenie to grupa ludzi pochodzących z jednej kategorii wiekowej, których łączą cechy charakterystyczne, doświadczenia życiowe, kultura i wartości. W teorii zakłada się, że nowe pokolenie rodzi się co 20-25 lat – okres ten wystarcza, aby dziecko stało się młodym dorosłym. Z tego powodu uznaje się, że w standardowym modelu rodziny, w którym znajdują się dziadkowie, rodzice i dzieci, istnieją trzy pokolenia.

W latach 50-80 XX wieku badacze zaczęli widzieć różnice między generacjami pod względem ich funkcjonowania. Wyróżnili pokolenie milczące, baby boomers oraz X. Nazwy pokoleń związane są ze zmianami kulturowymi w Ameryce i szybko stały się popularne też w innych krajach. Kolejne generacje otrzymały nazwy: pokolenie Y (millenialsi), Z i najmłodsze – Alfa.

Pokolenia w czasie

Oś czasu z nazwami pokoleń oraz miniaturami ludzi symbolizujących poszczególne generacje. Szczegółowy opis pod grafiką.
  • Cicha generacja – urodzeni od 1925 do 1945 roku
  • Baby Boomers – urodzeni między 1945 a 1965 rokiem
  • Pokolenie X – urodzeni od 1965 do 1980 roku
  • Pokolenie Y – urodzeni pomiędzy 1980 a około 1995 rokiem
  • Pokolenie Z – urodzeni od 1995 do około 2010 (2012)
  • Pokolenie I „Alfa” – urodzeni od 2010 wzwyż

Skąd się biorą różnice między pokoleniami?

Każde pokolenie ma pewne cechy uniwersalne, które można dopasować do przedstawicieli danej generacji. Warto jednak pamiętać, że w każdym pokoleniu żyją też osoby, które funkcjonują w zupełnie inny sposób.

Najbardziej wyraźne różnice między pokoleniami widać (i słychać) w komunikacji oraz wykorzystaniu technologii. Młodsi często rozmawiają w sposób bezpośredni, przechodząc na „Ty” nawet z osobami starszymi lub swoimi przełożonymi. Dla przedstawicieli starszych pokoleń, dla których ważna jest hierarchia w społeczeństwie i w pracy, taka bezpośredniość jest trudno akceptowalna. Dorastali bowiem w przekonaniu, że oddawanie szacunku w czasie rozmowy swoim autorytetom jest nie tylko grzecznością, ale również koniecznością.

Różnice między pokoleniami wynikają z odmiennych:

  • doświadczeń życiowych,
  • zdolności komunikacyjnych i kompetencji językowych,
  • przekonań (również religijnych),
  • sytuacji ekonomicznej,
  • wykształcenia,
  • dostępu do internetu i umiejętności wykorzystywania technologii,
  • szacunku lub jego braku do tradycji,
  • traumatycznych wspomnień.

Charakterystyka pokoleń

Baby Boomers

Pokolenie wyżu demograficznego, który rozpoczął się po II wojnie światowej, znane jest z silnej etyki pracy i poświęcenia. Ceni sobie bezpieczeństwo, jest lojalne wobec swoich pracodawców i preferuje komunikację twarzą w twarz. Na rynku pracy Baby Boomers zbliżają się do wieku emerytalnego, mają cenne doświadczenie i potencjał do bycia mentorem dla młodszych współpracowników.

Cechy pokolenia Baby Boomers (lojalni pracownicy):

  • są bardzo lojalni;
  • zachowują dystans i hierarchię;
  • ważny jest dla nich etos pracy;
  • nie lubią zmian;
  • są zaangażowani;
  • potrafią poświęcić się bez reszty;
  • komunikują się w sposób sformalizowany;
  • są dojrzali emocjonalnie;
  • mają duże doświadczenie.

Ciekawostka
Wiele osób z pokolenia Baby Boomers przepracowało całe swoje życie zawodowe w jednej firmie.

Pokolenie X

X (od greckiego „Xenos” – inny) charakteryzuje się niezależną i samodzielną naturą. Przedstawiciele tej generacji dorastali w czasach niepewności gospodarczej i często są postrzegani jako zdolni do adaptacji i zaradni. Cenią sobie równowagę między życiem zawodowym a prywatnym, szukają elastyczności w swojej karierze.

Cechy pokolenia X (nie boją się nadgodzin):

  • są przywiązani do tradycji;
  • wierzą w autorytety, zwłaszcza nauczycieli, pracowników wyższych stopniem zawodowym i postacie religijne;
  • wolą komunikować się podczas tradycyjnego spotkania, a nie za pomocą smartfonów i komputerów;
  • są samodzielni;
  • wierzą, że wszystkie relacje da się naprawić, co widoczne jest zwłaszcza w kontekście związków małżeńskich.

Pokolenie Y

To millenialsi, często nazywani „cyfrowymi tubylcami”. Znają się na technologii i priorytetowo traktują pracę, która jest zgodna z ich wartościami. Szukają celu w swojej pracy, cenią różnorodność i integrację oraz są otwarci na informacje zwrotne i możliwości rozwoju osobistego.

Cechy pokolenia Y (świadomi swojej wartości):

  • są pewni siebie i otwarci w kontaktach międzyludzkich;
  • kierują się głównie interesem własnym lub rodziny;
  • nie traktują tradycji i autorytetów tak poważnie, jak pokolenie X;
  • mieszkają dłużej z rodzicami, później się usamodzielniają;
  • uczestniczą aktywnie w procesie globalizacji.

Ciekawostka
Pokolenie Y to pierwsze pokolenie, które dorastało z dostępem do internetu, stąd ich inna perspektywa na wiele aspektów życia i pracy.

Pokolenie Z

Przedstawiciele tego pokolenia, najmłodsi na rynku pracy, są kreatywni, przedsiębiorczy i zależni od technologii. Nazywa się ich także Pokoleniem C (od ang. connect, czyli połączony, communicate, czyli skomunikowany, change czyli zmiana). Indywidualiści, szukają możliwości rozwoju i innowacji, nie boją się zmian.

Cechy pokolenia Z (pracownicy cyfrowi):

  • są wyjątkowo pewni siebie;
  • brakuje im otwartości w kontaktach twarzą w twarz;
  • czują silną potrzebę przynależności do jakiejś grupy społecznej;
  • nie chcą pracować więcej, niż jest to potrzebne (work-life balance);
  • rzadko kierują się tradycjami i autorytetami;
  • są gotowi na zmianę, rozwój oraz innowacje;
  • brakuje im stabilizacji w życiu.

Ciekawostki:

Z badań wynika, że pokolenie Z preferuje prace, które dają im możliwość rozwoju i samorealizacji. Ponad 3/4 respondentów z tego pokolenia chce pracować w miejscu, które pomaga im rozwijać swoje umiejętności.

Według badań firmy Manpower Group 84% przedstawicieli pokolenia Z w Polsce uważa, że pracodawcy powinni dążyć do zrównoważonego rozwoju i podejmować działania na rzecz ochrony środowiska.

Razem na rynku pracy - czy to możliwe?

Jak pokolenia Baby Boomers, X, Y, Z, które różni prawie wszystko, mają wspólnie pracować? Każde z nich ma inne podejście do pracy, wykształcenie, doświadczenia życiowe i zawodowe, ale i wymagania wobec pracodawców.

Przykładowo, dla przedstawicieli pokolenia Baby Boomers i X wielką wartością jest tradycja, doświadczenie i lojalność wobec pracodawcy. Wykonując swoje zadania mają na uwadze raczej dobro firmy niż swoje własne, dlatego są skłonni pracować więcej i po godzinach. Natomiast reprezentanci pokolenia Y (millenialsi) i Z bardziej cenią sobie równowagę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym (work-life-balance) i bez problemu są skłonni zmienić pracę, kiedy mają lepszą ofertę.

Pracodawcy szukając pracowników przeważnie nie zastanawiają się, z jakiego pokolenia są kandydaci, którzy się do nich zgłosili. Zwracają uwagę na doświadczenie, wiedzę i kompetencje potencjalnego kandydata. Jednak zrozumienie różnic pomiędzy pokoleniami jest istotne dla firmy. Ma znaczenie dla budowania strategii zarzadzania i zatrudniania oraz pozwala określić, jakie oczekiwania mogą mieć pracownicy wobec swojego pracodawcy.

Mówiąc najkrócej:

  • pokolenie X żyje, żeby pracować,
  • pokolenie Y pracuje, żeby żyć,
  • generacja Z pracuje tylko wtedy, jeśli stanowisko jest ciekawe.

Mieszanie przedstawicieli różnych pokoleń w firmach jest nieuniknione. Trzeba jednak pamiętać, że różnorodność pokoleniowa, a co za tym idzie, odmienne podejście do wartości, oczekiwań i stylów pracy mogą powodować konflikty.

Dlatego dużym wyzwaniem dla pracodawców jest zrozumienie różnic między pokoleniami, aby mieli szansę stworzyć takie środowisko pracy, które szanuje i angażuje wszystkich pracowników, niezależnie od generacji, którą reprezentują.

Starsi pracownicy mogą przekazać swoje doświadczenia i wiedzę młodszym pokoleniom. Z kolei młodsi mogą pomóc starszym lepiej zrozumieć nowoczesne technologie i trendy.

Wiedza o cechach pokoleniowych pracowników, nie tylko wśród pracodawców, ale też pracowników, może ułatwić wszystkim współpracę. W tym kontekście warto wziąć pod uwagę kilka rzeczy:

Różnorodne zestawy umiejętności

Każde pokolenie wnosi unikalne umiejętności i doświadczenia do miejsca pracy. Baby Boomers oferują wieloletnie doświadczenie w branży, pokolenie X zapewnia przywództwo i zdolność adaptacji, Millenialsi wnoszą biegłość cyfrową, a pokolenie Z oferuje świeże perspektywy i innowacje technologiczne.

Uczenie się od siebie nawzajem

Starsze pokolenia mogą być mentorami dla młodszych, przekazując im unikalną dla firmy wiedzę i umiejętności kluczowe z punktu widzenia realizacji zadań na poszczególnych stanowiskach. Dzięki wsparciu młodych starsi z kolei mają szansę uzupełnić swoje kompetencje cyfrowe i oswoić się z nowymi technologiami w pracy. Doświadczenia zarówno jednych jak i drugich są tak samo ważne dla rozwoju firmy i współpracy w zespole.

Zwiększona kreatywność i innowacyjność

Różne podejścia pobudzają kreatywność, dają możliwość spojrzenia na te same kwestie z odmiennych perspektyw. Łączenie doświadczenia i mądrości starszych pokoleń ze świeżymi pomysłami młodych często prowadzi do przełomowych rozwiązań.

Zaspokajanie potrzeb klientów

Doświadczenia pracowników w różnym wieku mogą pomóc firmie lepiej zrozumieć i zaspokoić potrzeby ich zróżnicowanych klientów.

Jak wykorzystać różnorodność pokoleniową?

Mając wiedzę o tym, co dzieli przedstawicieli różnych pokoleń, pracodawcy mogą wprowadzić do firmy elementy zarządzania różnorodnością, aby jak najlepiej wykorzystać potencjał swoich pracowników. Mogą to być między innymi:

Na zakończenie

Różnorodność pokoleniowa jest potężną siłą kształtującą współczesny rynek pracy. Firmy świadome swojej wewnętrznej różnorodności mogą skorzystać z szerszego zakresu umiejętności, doświadczeń i perspektyw. Chcąc się rozwijać w dzisiejszym konkurencyjnym świecie, organizacje powinny opracować strategie, które uwzględniają potrzeby i preferencje każdego pokolenia, jednocześnie wspierając kulturę współpracy i innowacji. W ten sposób mogą uwolnić cały potencjał wielopokoleniowej kadry, bez której żadna organizacja nie ma szansy na sukces.